Đối với các bạn học sinh, đặc biệt là các bạn học sinh cuối cấp thì câu hỏi mà các bạn băn khoăn nhiều nhất hiện nay là: “Sau khi tốt nghiệp con sẽ học ngành gì? Làm nghề gì?”. Quyết định này sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến tương lai của mỗi học sinh.
Vậy để lựa chọn được nghề nghiệp lý tưởng cho tương lai của mình, cần dựa vào những yếu tố nào? Hãy cùng tìm hiểu về công cụ ba vòng tròn được Thạc sỹ Vũ Tuấn Anh, chuyên gia Hướng nghiệp, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo nghiên cứu và phát triển nhằm giúp gia đình và các bạn học sinh xác định và lựa chọn nghề nghiệp phù hợp cho tương lai.
Vòng tròn đầu tiên: Bản thân các em học sinh
Vòng tròn này phù hợp với câu chuyện hướng nghiệp truyền thống. Các bạn học sinh nên tự tìm hiểu tính cách, ưu điểm và khuyết điểm của bản thân, xác định mục đích và khát vọng nghề nghiệp của mình.
Ở đây, các bạn có thể sử dụng các công cụ trắc nghiệm tính cách như MBTI, thuyết con nhím của Jim Collins,… để hiểu rõ được thế mạnh của bản thân và tìm được nghề nghiệp phù hợp với mình nhất.
Vòng tròn thứ hai: Các nguồn lực của gia đình
Nguồn lực gia đình có thể là nghề nghiệp của cha mẹ, ví dụ: Phụ huynh làm bác sĩ thì nguồn lực tài chính sẽ giúp các em học sinh được phát triển trong môi trường giáo dục tốt và có được nhiều mối quan hệ trong lĩnh vực nghề nghiệp đó.
Yếu tố địa lý cũng góp phần ảnh hưởng đến các quyết định nghề nghiệp của các bạn học sinh, ví dụ một gia đình ở các thành phố lớn như TP.HCM, Đà Nẵng hay Hà Nội sẽ có lợi thế hơn về mặt điều kiện, có thể giúp các em dễ dàng tiếp cận với môi trường học tập tốt hơn.
Vòng tròn thứ ba: Xu hướng nghề nghiệp trong tương lai
Đây là vòng tròn về nhu cầu nghề nghiệp, thay đổi nghề nghiệp, cơ hội cũng như rủi ro trong tương lai. Vòng tròn thứ 3 là vòng tròn về xã hội, công nghệ và các tương tác với bên ngoài. Đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng tuy nhiên rất ít phụ huynh, học sinh quan tâm đến vòng tròn thứ 3 này.
Trên đây là 3 vòng tròn để mọi người có thể định hướng nghề nghiệp phù hợp. Ngành nghề phù hợp nhất là ngành nghề đáp ứng được các tiêu chí tại điểm giao của ba vòng tròn. Nghề nghiệp phải đúng với ước mơ khát vọng các em học sinh, phù hợp nguồn lực tài chính, mối quan hệ của phụ huynh trong nghề nghiệp, và đáp ứng được nhu cầu nghề nghiệp trong tương lai. Điều quan trọng nhất là chúng ta cần phải tiếp cận việc hoạch định dựa trên 3 nhóm vòng tròn trên.
Các bạn học sinh có được càng nhiều thông tin thì việc sàng lọc thông tin sẽ càng chuẩn xác, hoạch định nghề nghiệp càng hiệu quả. Ngày nay các bạn có rất nhiều điều kiện và cơ hội để tiếp cận thông tin và công cụ hỗ trợ cho việc phân tích tính cách và xác định ngành học phù hợp cũng như đánh giá xu hướng nghề nghiệp tương lai.
Vấn đề của việc công tác hướng nghiệp chưa hiệu quả chỉ tập trung vào vòng tròn của phụ huynh. Thông thường các bậc phụ huynh chỉ quan tâm đến nguồn lực gia đình sẵn có từ truyền thống văn hóa, nghề nghiệp gia đình, các mối quan hệ và nguồn tài chính,.. để định hướng con cháu đi theo mà bỏ qua mong muốn của các bạn học sinh. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, nghề nghiệp tốt nhất là điểm giao của 3 vòng tròn.
Để công tác hướng nghiệp trong gia đình hiệu quả, phụ huynh cần tập trung xây dựng vòng tròn thứ nhất, đóng vai trò là một người đối tác, là một người bạn đi chung với con cái của mình, giúp cho con nhận thức và phát triển toàn diện về bản thân, vẽ nên vòng tròn thứ nhất một cách hoàn chỉnh và chi tiết. Phụ huynh và các em học sinh nên cùng nhau tìm hiểu vòng tròn thứ 3. Sau khi đã đầy đủ 3 vòng, cả phụ huynh và học sinh cần ngồi lại, xem xét miền giao tốt nhất 3 vòng tròn – công thức giúp cho phụ huynh học sinh và các em học sinh xác định điểm giao của mình, phát triển nghề nghiệp phù hợp nhất, cũng như những thách thức bên ngoài.
Chúc các quý vị phụ huynh học sinh, các em học sinh, thầy cô giáo thành công hướng nghiệp trong bối cảnh công nghệ 4.0 và chuyển đổi số mạnh mẽ.
Chúc các bạn thành công!
